Бошимга ташвиш тушди!..

Битта зўридан айтаман. Ҳайратдан ёқангизни қаттиқроқ ушлаб бўғилиб қолманг! Аслида бемалол бўғилса ҳам бўладиган иш…
Абитурентлигимда бир бола билан 3-4 кун бирга турдим. Икковмиз ҳам журналисткага топширган эдик. У “йиқилиб” қишлоғига қайтиб кетди, мен пойтахтда қолдим. Шу билан бир-биримизни унутдик. Аммо орадан 10 йиллар ўтиб, бир куни кимдир телефон қилди. Салом-аликдан сўнг:
– Танимадингиз-а, жўра? – деди.
– Узр, танимадим…
– Ишхонангизга келувдим, пастда турибман!
Ҳайрон бўлиб, ташқарига чиқдим. Қарасам, абитурент жўрам! Мен кўргандаги нимжонгина бола кап-катта эркак бўлиб кетибди. Бўйи мендан бир яримта келади.
– Сизни радиода эшитиб қолдим. Суриштирсам, шу ерда ишларкансиз, бир отамлашайлик деб келавердик келинингиз билан, – деб сал наридаги аёлга ишора қилди.
Оқибатни қаранг, абитурент ўртоғим шунча узоқ йўлдан аёлини олиб, кўргани келибди. Жуда мутаассир бўлдим. Ҳамма ишни йиғиштириб, меҳмонларни уйга олиб жўнадим. Бир кеча-кундуз меҳмонимиз бўлди.
Шу билан биз она-сонда телефонлашиб турадиган бўлдик. Бироқ… вақт ўтиб, телефонларимиз яна узилиб қолди. Узилишганимизга ҳам 5-6 йилча бўлганди. Аммо яқинда абитурент ўртоғим дабдурустдан яна пайдо бўлди. Бу сафар сал бошқачароқ пайдо бўлди. Саҳар пайти телефон қилиб, ўзини таништирди. Овози жуда мунгли ва музтар!
– Жўра, бошимга ташвиш тушди, – деди йиғламоқдан бери бўлиб.
– Худо асрасин, тинчликми?
– Келинингиздан ажраб қоламанми, деб қўрқиб турибман.
– Келинга нима бўлди?
– Биз ҳозир Тошкентдаги “Кордиология маркази”дамиз. Келинингизни зудлик билан операция қилиш керак экан. Яна бир кун кечикса, кейин кеч бўлади, дейишяпти.
– Унда нимани кутяпсиз, бугуноқ қилишсин операцияни! – дедим. Кўз олдимга ўша 10 йилча бурун уйимизга келган соддагина қишлоқлик аёл келди. Хаёлимда элликка кирмай ўлиб кетадими, деган жуда аччиқ кечинмалар айланарди.
– Операцияга пулим етмай қолди! Уйга бориб, мол-ҳолимни сотиб келай десам, кеч бўлиб қолишидан қўрқаяпман!
– Қанча пул керак экан?
– Икки минг доллар!
– Операциядан кейин берса бўлмайдими шу пулни?
– Кейин беришга рози бўлишмади, илтимос, бир нарса қилиб туринг! Йигирма кунда қайтараман, – деди абитурент ўртоғим.
Бунақа пайтда хасислик қилиш инсонийликка тўғри кетмайди. Бир киши ўлим билан олишиб ётса-ю, сен бир чеккада томоша қилиб ўтирсанг… Худо Тошкентдаги сал кам 5 миллион одамнинг ичидан сени танлаб, олдингга жўнатибди. Уни қуруқ қайтарсанг, Яратганга хуш келмас…
– Хў-ўп, майли, Худо сизни танлаганидан хурсандман, лекин ҳозирча минг бериб турсангиз ҳам хафа бўлмайди, қолганини операциядан кейин берса бўлади, – деди уйдаги хазинабон.
– Савоб ишни охиригача қилиш керак, бошни қотирма, – дедим хотиннинг маслаҳатидан жаҳлим чиқиб, – бир одам ўлиш арафасида, сен бўлсанг… Ундан кўра, мен билан бирга юр, кўриб келасан!
Эр-хотин “Корзинка”дан бир хуржун бозорлик қилиб, “Кордиология маркази”га бордик. Касалхона дарвозасида абитурент ўртоғим жуда безовта, у ёқ-бу ёққа юриб турган экан. Бизни кўриши билан югуриб келди.
– Кўпчиликдан сўрадим, ҳеч кимдан нажот бўлмади. Минг истеҳола билан телефон қилгандим, катта раҳмат! – деди кўзига ёш олиб. – Кечаси билан бошида ўтириб чиқдим. Бир минут ҳам ухлаганим йўқ!
– Беморни келинингиз ҳам кўриб чиқсин, медицинани яхши тушунади, – дедим.
– Афсуски, иложи йўқ! 20 минут олдин қайта реанимацияга олишди. Мен ҳозироқ тўлов қилиб, бугун операцияга олдираман.
– Унда вақтингизни олмайлик, тезроқ боринг, бирор гап бўлса хабарлашинг, – дедим.
– Хавотир олманг, ўзим боғланиб тураман, – деб абитурент ўртоғим лапанглаб касалхонага кириб кетди.
– Эрнинг қадрига етмайсанлар, қара, бечора кечани тик оёқда ўтказибди, – деб пайтдан фойдаланиб, хотинни бир “чақиб” қўйдим.
Шу билан эртаси куни телефонлашдик.
– Операция қилишди, аммо аҳволи яхши эмас, менимча бўлмайдигандек… – деди. Биргалашиб, кўп хафа бўлдик.
Орадан уч кун ўтди. Абитурент ўртоғим телефон қилмади. Яна ўзим қилдим. Телефонини кўтармади. Юрагим “шув” этди. Аёли “ўтиб” қолдимикан? Яна уч кун ўтди. Телефони ўчиқ!
– Бечора дугонам “ўтиб қолган”… йўқса, бунақа пайтда телефони ўчиқ бўлиши мумкин эмас. Сиз ҳам ҳадеб телефон қилаверманг, кўнглига ҳеч нарса сиғмаётган бўлса керак, – деди хотин.
Ҳар доимгидай хотиннинг гапига кириб, абитурент ўртоғимга узоқ вақт телефон қилмадим. Бир куни мабодо “ўтган” бўлса, маъракалари ҳам ўтиб кетгандир, деб яна рақамини тердим. Телефони ўчиқ!
Бу воқеага уч ой бўлди. Ўтган ойда бир жойдан уйининг манзилини топиб, акамни жўнатдим. Борса, дарвозани бир бақувват аёл очибди.
– Мен Алишернинг акаси бўламан, хўжайинингиз уйдами? – дебди акам.
– Қайси Алишернинг? Хўжайин йўқ, қаерга кетганини билмайман, – дебди аёл.
– Сиз Ўктамнинг аёлимисиз?
– Ҳа…
– Яқинда Тошкентда сизнинг юрагингиз операция бўлдими?
– Худо асрасин, нималар деяпсиз? Қанақа операция?
Хуллас, бу операция шунчаки мени “тушириш операция”си бўлиб чиқди. Аёл эрининг бу ишидан хабари йўқ экан. Аммо шунақа-шунақа ишлар бўлган деса, парвосига ҳам келмабди. Аёл ҳам ўрганиб кетган экан шекилли.
– Уни хўжайиннинг ўзи билан гаплашасиз, мен билмайман, – деб дарвозани ёпиб қўйибди.
Акам айтади, ортимга қайтаётсам, кўчанинг бошида ўтирган бир киши:
– Ҳа ака, сиз қанча бергансиз? – деди кулиб.
– Хотиним касал деб…
– Ака, айтишингиз ҳам шарт эмас, сизга ўхшаб “ухлаганлар” жуда кўп! Умид қилмасангиз ҳам бўлади, берган пулингиздан, – дебди.
Қойилмисиз, абитурент ўртоғимга! Лекин мен санъатига қойил қолдим. У ўша куни “Кардиология маркази”нинг бу дарвозасидан кириб, наргисидан чиқиб кетган экан. Шунақа маҳорат билан ўйнаганки, биз эр-хотин икки минг долларни бозор-учари билан олиб келиб берибмиз. Камига энди нима бўлади, деб 3-4 кун изтироб ҳам чекибмиз.
Хотинга айтаман:
– Аниқ “ўтиб қолган” деб қайғуриб юргандинг, яхшиям “кўкини” кийиб юбормабсан.
Хотин айтади:
– Яхшиям “қирқи”га деб бирорта қўчқор бериб юбормабсиз.
Шундай қилиб, эри-хотин ўзимиз билан ўзимиз гаплашиб қолдик.
“Гуруч кўрмаксиз бўлмайди”. Бу аниқ! Лекин бугунги кунга келиб, фирибгарлик шу қадар авж олдики, воқеликка қараб, бу қадимий мақолни “Кўрмак гуручсиз бўлмайди”, деб ўзгатириб ёзиб қўйгинг келади. Эссиз миллат…
Алишер Назар