Туркиянинг Коня шаҳрида Жалолиддин Румий хотирасига бағишланган “Шаб-и арус” маросими ўтказилади
Асрлар давомида кўплаб цивилизацияларнинг бешиги бўлган Туркиянинг Анадолу маркази бугун ҳам диний урф-одатлари, анъаналари, фалсафаси ва бой маданий мероси билан ўзининг бетакрор руҳини сақлаб келмоқда. Бу қадимий ва барқарор маданий қатламлар ҳанузгача дунёнинг турли бурчакларидан келаётган сайёҳларнинг танловига катта таъсир кўрсатади.
Энг бой маънавий тажрибалардан бири — асрлар давомида ўз ҳикматлари билан инсониятга йўл кўрсатиб келаётган Жалолиддин Румий ҳазратларининг ўлмас меросидир. Улуғ алломанинг яратган билан учрашув (вуслат) куни сифатида эъзозланадиган Шаб-и арус маросими ҳар йили ўн минглаб зиёратчиларни Коня шаҳрига жалб қилмоқда.
Ҳар йили 7-17 декабрь кунлари ўтказиладиган Мавлоно Румийнинг вуслат кунини ёдга олиш маросими бу йил “Тинчлик вақти” шиори остида 752-марта нишонланади. Тадбир меҳмонлар ва зиёратчиларга 2008 йилдан бери ЮНЕСКОнинг Номоддий маданий мероси рўйхатидан муносиб ўрин олган, илоҳий муҳаббатнинг юксак тимсоли саналувчи Мавлавий Само рақсларини бевосита кўриш ва ҳис қилиш имкониятини тақдим этади. Ушбу ўн кунлик дастур давомида ўзининг чуқур илдиз отган тарихи, Салжуқийлар меъморчилиги ва ажойиб ошхона маданияти билан машҳур бўлган Коня шаҳри Мавлононинг маънавий меросидан илҳомланган жонли маданий марказга айланади. Маърузалар, шеър кечалари, само рақслари, кўргазмалар, театр саҳналари ва фототанловлар шаҳарга ўзгача руҳ бағишлайди.
Машҳур тасаввуф пешвоси, мутафаккир ва шоир Мавлоно Жалолиддин Румий вафот этаётган чоғларида атрофдагилар ва шогирдлари чуқур қайғуга тушади. Шунда Мавлоно Румий уларга “Бугун мен бир умр орзу қилган куним келди, ниҳоят Ёр висолига етаман! Бугун тўй оқшоми! Қайғуга ботмай, бу кунни байрам қилинг!, дея васият қилган эканлар. Мавлоно ўзининг бу сўнгги онини “Шаб-и арус”, яъни форс тилидан таржима қилинганда “тўй оқшоми” деб атаган ва уни илоҳий Зот билан “висол кечаси” сифатида талқин қилган. Шогирдлари эса бу васиятни садоқат билан адо қилдилар ва ҳар йили бу кеча қайғу билан эмас, балки байрам ва маънавий тафаккур руҳи билан нишонлаб келинади.
Мавлононинг донолиги
Жалолиддин Румий 1207 йил 30-сентябрда Балхда (ҳозирги Афғонистон) зиёли оиласида таваллуд топган ва кейинчалик Салжуқийлар пойтахти Коняга кўчиб ўтган. Унинг 1244 йилда Табризлик Шамс билан учрашуви ҳаётида янги саҳифа очди. Гарчи бу дўстлик Шамснинг сирли ғойиб бўлиши туфайли қисқа давом этган бўлса-да, Румийнинг маънавий оламини янада чуқур шакллантирди.
Румийнинг муҳаббат, садоқат ва руҳий камолот ҳақидаги таълимоти тезда шуҳрат қозониб, бутун дунёга ёйилди. “Ким бўлишингдан қатъи назар, яна кел! Яна кел!” деган чақириғи билан бутун дунёни илм олишга чорлаган. Унинг 25 700 га яқин байтдан иборат форс тилида ёзилган олти жилдли “Маснавийи маънавий” асари бугун ҳам маънавий адабиётнинг бебаҳо дурдонаси ҳисобланади. Мавлоно Жалолиддин Румий 1273 йилда 66 ёшида Коняда вафот этди ва узоқ кутган висолига эришди. Бугун ҳам унинг абадий мероси ёш авлоднинг ҳаётига маънавий нур ва илҳом бағишламоқда.
Коня шаҳрининг диққатга сазовор жойлари орасида Мавлоно музейи, Каратай мадрасаси, дунёдаги энг қадимги аҳоли масканларидан бири ва ЮНEСКО мероси сифатида эътироф этилган Чаталҳўюк неолит ёдгорлиги, шунингдек илк христиан меъморчилиги билан машҳур тарихий Силле ҳам алоҳида ўрин тутади.
