Тупроқ остидаги сир: XVI асрга оид тарихий ёдгорлик топилди
Қашқадарё вилояти, Яккабоғ тумани, Жийда қишлоғида жойлашган “Сахоба ота” қабристонида сирли топилма аниқланди. Тепалик остидаги очилган тешикдан қараганда, ғиштдан терилган иморат қолдиқлари кўринган. Бу топилма археолог ва тарихчилар диққатини тортиб, у ерда XVI асрга оид мақбара борлиги тахмин қилинмоқда.
Тасодифий топилма ёки тарихий обида?
Қабристон қоровули Пўлат Худойқуловнинг маълумотига кўра, бу тепалик узоқ йиллардан бери мавжуд бўлиб, яқинда унинг устки қисмида тешик ҳосил бўлган. Бу ерга ташриф буюрган Самарқандлик тарихий ёдгорликлар тадқиқотчилари – музейшунос Шарифжон Сахатов ва тарихчи Акмал Ҳамроев топилмани ўрганишди.
XVI асрга оид мақбара бўлиши мумкин
Тепалик устида ўйиб ёзилган эски қабр тоши ҳам мавжуд. Унда қуйидаги ёзув бор:
> “Вафот марҳум мағфур Хожа Шоманзар ибн Хожа Дарвеш Алишер. Вафот санаси ҳижрий 943.”
Тарихчилар бу сананинг милодий 1535-йилга тўғри келишини таъкидлашмоқда. Бу эса ушбу жой XVI асрда шаклланганини кўрсатади. Шайбонийлар ҳукмронлик қилган даврда ислом дини ва меъморчилиги юксак тараққий этгани маълум.
Сирли иншоот: хонақо ёки мақбара?
Тепаликда очилган тешик тахминан 1 квадрат метрга тенг бўлиб, унинг ичига қараганда, гўё махсус меъморчилик услубида қурилган иншоот қолдиқлари кўринмоқда.
Тарихчи Акмал Ҳамроевнинг фикрига кўра, бу иншоот хонақо ёки мақбара бўлиши мумкин. Унга кўра, бино аниқ қибла йўналишида қурилган ва унинг ғиштлари Темурийлар даврига хос мусулмон меъморчилиги услубида ишланган.
Бир неча йил олдин бу ерга ташриф буюрган археолог мутахассис ичкаридан қўлёзмалар ва китоблар топилгани ҳақида маълумот берган, лекин кейинчалик у бу жойга қайта келмаган.
Қадамжо қачон ўрганилади?
Ҳозирда мақбара ичи тупроқ билан тўлиб қолган. Уни ўрганиш ва тўлиқ қазиш ишлари махсус рухсат ва маблағ талаб қилади. Тадқиқотчиларнинг тахминича, бу ерда ислом оламида машҳур бўлган авлиё ёки тарихий шахс яшаб ўтган бўлиши мумкин.
Қабртошда тилга олинган шахс ҳақида ҳозирча аниқ маълумотлар йўқ. Агар мутасадди ташкилотлар ушбу масалага эътибор қаратса, яна бир муқаддас қадамжонинг сирлари очилиши мумкин. Ушбу жойни ўрганиш – ўз тарихимизга бўлган ҳурматимизнинг яна бир ифодаси бўлиши мумкин.
