Европадаги рус гази: кам имконият
Россиядан Европага қувур орқали газ етказиб беришни кўпайтириш вариантларининг ҳеч бири осон бўлмайди. Bloomberg таъкидлашича, Европа Иттифоқи 2027 йилгача Россия энергия манбаларидан бутунлай воз кечиш йўлида давом этмоқда.
Украинадаги урушдан олдин Россия Eвропага энг йирик газ етказиб берувчи бўлиб, талабнинг 40 фоизини қондирди. Ёқилғи бир неча қувурлар орқали 20 дан ортиқ мамлакатларга етказиб берилди. Бироқ, 2024 йилга келиб, Халқаро энергетика агентлиги маълумотларига кўра, Россиянинг Eвропа Иттифоқи импортидаги улуши 14% гача камайди.
Айни дамда ягона иш йўли Туркия ва Қора денгиз орқали Венгрия, Сербия ва Словакияга газ етказувчи “Турк оқими” линияси бўлиб қолмоқда.
Бошқа йўналишларни тиклаш истиқболлари ноаниқлигича қолмоқда. Шикастланган Норд Стреамс таъмирлашни талаб қилади, аммо улар уч йилдан ортиқ вақт давомида амалга оширилмади. Германия ҳам уларнинг фаолиятига рухсат бермади.
Ямал-Европа газ қувури орқали транзитни қайта тиклаш фақат Полшанинг розилиги билан мумкин, бу эса Россиядан газ этказиб беришга мутлақо қаршидир.
Bloomberg ‘нинг қайд этишича, энг оддий вариант Украина орқали транзит бўлиши мумкин, у 31 декабр куни Газпром ва Нафтогаз ўртасидаги шартнома муддати тугагани сабабли бекор қилинган. Ёпилишидан олдин йўналиш Европа талабининг 5% дан камроғини таъминлаган.
Бузилган шартномалар қўшимча муаммоларни келтириб чиқаради. Германиянинг Uniper SE ва Австриянинг OMV AG компаниялари Газпром билан узоқ муддатли шартномаларни бекор қилди. Италиянинг Eni SpA ва Франсиянинг Engie SA компаниялари 2022 йилда етказиб беришни тўхтатгани учун суд орқали товон пули талаб қилмоқда.
Айрим савдогарлар уруш тугаганидан кейин Россия газ етказиб бериш ҳажми ошиши мумкинлигига ишонишади. Бироқ, Bloomberg таъкидлашича, бу ҳолатда ҳам уларнинг ҳажмлари чекланган бўлади.
Аввалроқ Россия президенти Владимир Путин агар Москва ва Вашингтон энергетика масалалари бўйича келишувга эришса, Европага газ етказиб беришни тиклашга рухсат берган эди. Унинг сўзларига кўра, бу Европа Иттифоқига фойда келтиради, чунки у «арзон рус газини» олади.
