Қирол Оффа мусулмон бўлганми: Нега инглиз динорларида исломий ёзувлар мавжуд?
VIII асрда Англия қироли Оффа зарб қилган тангаларда «Ла илаҳа иллаллоҳ» – «Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ» деган исломий ёзувлар учрайди. Нега бундай бўлгани ҳақида турли тахминлар мавжуд.
1. Мусулмонлар билан савдо
Аббосийлар халифалиги ўша даврда халқаро савдода ҳукмрон куч эди ва уларнинг олтин динорлари Европа иқтисодиётида стандарт танга сифатида қабул қилинган. Қирол Оффа Ислом олами билан савдо алоқаларини мустаҳкамлаш мақсадида тангаларини исломий рамзлар билан безатган бўлиши мумкин.
2. Рим папасига ҳурмат
Оффа ва Рим папаси ўртасида мураккаб муносабатлар мавжуд эди. Баъзи манбаларга кўра, Оффа ҳар йили 365 та олтин тангани Папаликка ўлпон сифатида юборган. Эҳтимол, исломий ёзувли тангалар шундан далолат бериши мумкин. Лекин бу ҳолда савол туғилади: Рим папаси нима учун исломий ёзувли тангани қабул қилган?
3. Аббосийлар халифалигига тақлид
Британиялик тарихчи Генри Блант айтишига кўра, Аббосий динорлари Европа подшоҳлари учун куч ва барқарорлик рамзи бўлган. Масалан, Буюк Карл халифа Ҳорун ар-Рашид билан яқин алоқалар ўрнатган. Шунинг учун, Оффа ҳам мусулмонлар каби бой ва кучли кўринишни хоҳлаган бўлиши мумкин.
4. Оффа мусулмон бўлганми?
Баъзи тарихчилар Оффанинг исломни қабул қилган бўлиши мумкинлиги ҳақида тахмин қилишади. Бунга бир неча далиллар келтирилади:
-Исломий савдогарлар нафақат савдо қилган, балки ўз эътиқодларини ҳам тарқатган.
-Оффа динорлари Аббосий динорларига жуда ўхшаш – деярли бир хил дизайнда зарб қилинган.
-Оффа ҳукмронлигининг кейинги даврида тангаларда христиан рамзлари камайган.
-Оффа ҳақидаги ҳужжатларнинг йўқолиши – бу тарихни қасддан яширишга ишора қилиши мумкин.
Қирол Оффанинг исломий тангалари Аббосийлар даврида Ислом дунёси қудратли куч бўлганини тасдиқлайди. Оффа мусулмон бўлганми ёки шунчаки иқтисодий манфаатларни кўзлаганми – бу ҳақда аниқ далиллар йўқ. Лекин унинг динори Исломнинг Ўрта асрлар Европасига таъсирини яққол намоён этади.
