Ҳарран гумбазли уйлари ҳақида эшитганмисиз?
Тахминан 260 йил олдин қурилган Ҳарран гумбазли уйлари ажойиб ички ва ташқи дизайни билан ўзига хос архитектурага эга бўлиб, Шанлиурфанинг энг муҳим маданий меросларидан бири сифатида ажралиб туради. Уйларнинг ҳовлисидаги тегирмон тошлари биноларнинг чуқур тарихини бошқа нуқтаи назардан ёритади.
Ҳарран гумбазли уйларининг ўзига хос хусусиятлари
Ҳарран уйларининг баландлиги 5 метргача бўлиб, гумбазлари 30-40 қатор ғиштдан қурилган. Уйларнинг ичи ва ташқариси лой билан шувалгани боис ҳозирги кунгача сақланиб қолган. Оҳакда ишлатилган атиргул ёғи, теракота ва тухум оқи каби маҳсулотлар уйларни мустаҳкам ушлаб туради, шу билан бирга минтақавий иқлимга мос изоляцияни таъминлайди.
Уйдаги гумбазларнинг ҳар бири 500 дона ғиштдан қурилган. Ҳар бир конуссимон гумбаз остида ўзининг қизиқарли деталлари билан ҳайратга соладиган хоналар мавжуд. Пастдан юқорига борган сари торайиб бораётган бу уйларнинг ички ва ташқи дизайнининг маҳорати бутун дунёдан сайёҳларни ўзига жазб этмоқда.
Ҳарран гумбазли уйларининг меъморий хусусиятлари нафақат жозибадор кўринишга эга, балки қурилишда қўлланилган махсус материаллар туфайли ёзда салқин, қишда эса иссиқ бўлиб туради. Иқлим шароитларига қараб мукаммал изоляцияни таъминловчи ушбу уйлар барча фаслларда ташриф буюриш учун идеал маскандир. Шанлиурфанинг айниқса жазирама ёзи ҳисобга олинса, бу афзаллик минтақани маҳаллий ва хорижий сайёҳлар учун мукаммал танловга айлантиради.
Ҳарран уйларининг маданий аҳамияти
Ҳаррандада ажойиб маданий тадбирлар ва фестиваллар ўтказиш учун тенги йўқ меъморий иншоотлар мавжуд. Ҳудудда ташкил этилган тадбирларда қатнашиш маҳаллий халқнинг урф-одатлари ва анъаналари билан яқиндан танишиш имкониятини беради. Турли доирада кўплаб тадбирларда иштирок этиш мумкин: санъат ва мусиқа фестивалларидан халқ рақслари шоуларигача, семинарлардан тортиб маҳаллий таомлар намойиш этиладиган учрашувларгача. Шунингдек, минтақанинг маданий бойлигини маҳаллий ҳунармандчилик маҳсулотлари намойиш этиладиган бозорларида кўриш мумкин.
Ҳарран гумбазли уйларини муҳофаза қилиш ва рўйхатга олиш
Шанлиурфанинг Ҳарран тумани дунёдаги энг қадимги аҳоли пунктларидан бири бўлиб, ЮНEСКОнинг Жаҳон мероси рўйхатига киритилган. Ҳарран гумбазли уйлари эса 1979 йилдан бери археологик ва шаҳар ёдгорлиги ҳисобланади. Уйларнинг аксарияти бугунги кунгача давом этаётган табиатни муҳофаза қилиш ҳаракатлари туфайли сақланиб қолган.
Ҳарран туманида кўплаб тарихий бинолар жойлашган. Гўбеклитепе майдони, Ҳарран университети, Базда ғорлари, Соғматар қадимий шаҳарлари доим сайёҳлар билан гавжумдир. Дунёдаги энг қадимги ибодатхона мажмуаси бўлган Гўбеклитепени кўрмасдан кетиб бўлмайди. Базда ғорларидаги карерларнинг сеҳрли оламига шўнғиш ўзгача завқ улашишига шак-шубҳа йўқдир.
Ҳарран тумани Шанлиурфа шаҳар марказидан 44 километр узоқликда жойлашган. Ҳарран гумбазли уйларига ҳафтанинг исталган куни ташриф буюриш мумкин. 1979 йилда археологик ва шаҳар ёдгорлиги сифатида рўйхатга олинган ва маҳаллий аҳоли учун катта аҳамиятга эга бўлган ушбу иншоотларга ҳеч қандай тўловсиз кириш мумкин.
